Bugün, 12 Mayıs 2025 Pazartesi
Bahar mevsimi doğanın uyanışıyla birlikte neşe getirirken, birçok kişi için de hapşırık krizleri, göz yaşarması ve burun akıntısı gibi can sıkıcı alerjik belirtileri beraberinde getirir. Uzman Diyetisyen Didem Yıldız Küçük konu hakkında bilgiler verdi.
İSTANBUL (İGFA) - Polenler baş suçlu gibi görünse de, son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar gösteriyor ki, beslenme tarzımız da bahar alerjilerini şiddetlendirebilir veya hafifletebilir.
BAHAR ALERJİLERİ NEDEN ARTIYOR?
Alerjik rinit, yani halk arasında bilinen adıyla saman nezlesi, dünya genelinde hızla artış göstermektedir. Dünya Alerji Organizasyonu (WAO) verilerine göre, bahar aylarında artan polen yoğunluğu, çevresel kirlilik ve bağışıklık sisteminin verdiği aşırı yanıt, alerjik semptomların temel nedenleridir. Ancak bağışıklık sistemi tepkilerini beslenme yoluyla yönlendirmek mümkündür.
BESLENME, BAĞIŞIKLIK VE ALERJİ İLİŞKİSİ
Bağışıklık sistemimizin yüzde 70’ten fazlası bağırsaklarımızda bulunur. Dolayısıyla bağırsak sağlığımızı etkileyen yiyecekler, dolaylı olarak alerjik tepkileri de etkiler. Zengin ve dengeli bir bağırsak mikrobiyotası, bağışıklık sisteminin aşırı tepkilerini azaltabilir.
NE YEDİĞİMİZ NEYİ TETİKLEYEBİLİR?
1. Şeker ve Rafine Karbonhidratlar
Yüksek şeker ve işlenmiş gıda tüketimi, vücutta inflamasyonu artırır ve alerjik tepkileri şiddetlendirebilir. Yüksek şeker tüketimi olan bireylerde, alerjik rinit görülme oranı yüzde 27 daha fazladır.
2. Doymuş Yağlar ve İşlenmiş Etler
Doymuş yağ asitleri, özellikle işlenmiş etlerde bulunan nitrit ve nitratlar inflamatuvar sitokin üretimini artırır. Bu durum, alerjik semptomların daha ağır yaşanmasına yol açabilir.
Haftada 4 kezden fazla işlenmiş et tüketen bireylerde alerjik astım riski yüzde 40 artmaktadır.
3. Bazı Taze Meyve ve Sebzeler (Çapraz Reaksiyonlar)
Polenle benzer protein yapısına sahip bazı taze meyve ve sebzeler, ağızda kaşıntı, şişlik gibi belirtilere yol açabilir. Bu durum “Oral Alerji Sendromu” olarak bilinir. Bahar alerjisi olan bireylerin yaklaşık yüzde 30’u, çapraz reaksiyon nedeniyle taze meyve/sebze tüketiminde sorun yaşamaktadır (Journal of Allergy and Clinical Immunology, 2020).
Polen Alerjisi Çapraz Reaksiyon Yapan Besinler
Huş ağacı poleni — Elma, havuç, fındık
Çimen poleni — Domates, kavun
Ambrosia poleni — Karpuz, muz
BESLENME İLE ALERJİ KONTROLÜ: NELER DESTEKLER?
1. Omega-3 Yağ Asitleri
Somon, ceviz ve keten tohumu gibi omega-3 yağ asidi zengini besinler, inflamasyonu azaltır ve bağışıklık yanıtını dengeler. Bu yiyeceklerden yarar sağlayabilmek için, somonu ızgara, cevizi çiğ ve keten tohumunu ise taze öğütülmüş şekilde tüketmelisiniz. Yapılan çalışmalar düzenli omega-3 tüketiminin, alerjik rinit belirtilerinde yüzde 20-25 oranında azalma sağlayabildiğini göstermiştir.
2. Probiyotikler
Yoğurt, kefir, fermente sebzeler gibi probiyotikler bağırsak mikrobiyotasını destekleyerek bağışıklık sistemini güçlendirir. Yapılan bir çalışmada 12 hafta probiyotik takviyesi kullanan bireylerde burun akıntısı şikayetinde yüzde 30 azalma saptanmıştır (Allergy, Asthma & Clinical Immunology, 2021).
3. C Vitamini ve Flavonoidler
Portakal, kırmızı biber, maydanoz gibi C vitamini ve kuersetin içeren besinler, histamin salınımını azaltarak alerjik semptomları hafifletebilir.
Bahar Alerjilerine Karşı Mini Beslenme Rehberi
• Haftada 3-4 kez 1 porsiyon yağlı balık (somon, sardalya) tüketin.
• Şekerli ve işlenmiş gıdalardan uzak durun.
• Yoğurt ve kefir gibi probiyotik kaynaklarını beslenmeye dahil edin.
• Bol renkli sebze ve meyve tüketerek flavonoid alımını artırın.
• Günlük C vitamini ihtiyacınızı koyu yeşil yapraklı taze sebze-meyvelerden karşılayın.
Sonuç: Tabağınızı Doğru Seçin, Alerjiniz Hafiflesin
Bahar alerjileri kaçınılmaz gibi görünse de, beslenme alışkanlıklarımızı doğru yönde değiştirerek semptomların şiddetini belirgin şekilde azaltabiliriz. Doğru yiyecekler, hem bağışıklık sistemimizin aşırı tepkilerini dengeler hem de baharın keyfini doyasıya çıkarmamıza yardımcı olur.
