Bugün, 23 Temmuz 2025 Çarşamba
Bazen bir kelimeyi tam hatırlayacakken zihninizin boşluğa düştüğünü hissedersiniz. Resmi zihninizde canlandırırsınız, detaylarını hatırlarsınız ama o sihirli kelime bir türlü aklınıza gelmez. İşte "Dilimin ucunda" dediğiniz bu anlar beyninizde meydana gelen bir karmaşanın sonucu olabiliyor.
BURSA (İGFA) - Bu fenomene "Dilimin Ucunda Sendromu" adı veriliyor. Dünya genelinde evrensel bir problem olarak kabul edilen bu durumun kültürler arasında farklı isimlendirmeleri bile bulunuyor. Örneğin, Koreliler bunu “dilimin ucunda parlıyor” olarak adlandırırken, Estonyalılar “dilimin üstünde” ifadesini kullanıyor. Bu anlar konuşma sırasında sıklıkla yaşanabiliyor ve kelimenin tam olarak hatırlanamaması oldukça can sıkıcı olabiliyor. Peki bu durum neden yaşanıyor?
BEYNİN KELİME ARAMA MOTORU
Beyin, düşünceleri kelimelere dökme işini zahmetsizce yapıyor. Ancak uzmanlar, bunun oldukça karmaşık bir süreç olduğunu belirtiyor. Beyin, soyut düşünceleri kelimelere dönüştürürken aynı zamanda bu kelimeleri seslerle eşleştiriyor. Normalde bu işlem hızlı ve pürüzsüz gerçekleşiyor. Ancak dilinizin ucunda tıkanıp kaldığınız anlarda bu sürecin bir yerinde bir aksama oluyor. Beyin adeta kelimenin "adresini" bulamıyor.
Bazı bilim insanları bu anların hafıza çağırma sürecindeki geçici bir arızadan kaynaklandığını öne sürüyor. Beyin, hatırlanacak bilgileri önem sırasına göre düzenliyor. Örneğin, mezuniyet gününüzü kolayca hatırlayabilirsiniz ancak birkaç gün önce izlediğiniz bir filmi hatırlamakta zorlanabilirsiniz. Sıklıkla kullandığınız kelimeleri daha hızlı hatırlarken, nadiren kullandıklarınızı hatırlamak için daha çok zorlanıyoruz.
ZİHNİN UNUTULMUŞ RAFLARI
Araştırmalara göre beyin, hafızada eski ve nadiren kullanılan bilgileri "ne olur ne olmaz" klasörüne yerleştiriyor. Bir anlamda arka plana itilen bu kelimeler, bellekte aktif olarak tutulmadıkları için hatırlanması zorlaşıyor. Nature'da 2015'te yayımlanan bir çalışmaya göre, bu klasörde toplanan bilgiler daha sonra kullanılabiliyor ancak erişimi hayli zor oluyor. Kelimelerin zamanla unutulması bu mekanizma sayesinde açıklanabiliyor.
BEYNİNİZE YARDIMCI OLMANIN YOLLARI
Uzmanlar, dilimin ucunda sendromunu hafifletmenin yolları da yok değil. Bir kelimeyi hatırlamaya çalışan birine doğrudan kelimeyi söylemenin beyin için çok da faydalı olmayabileceğini belirtiyor. Bunun yerine kelimenin ilk harfini vermenin veya ipuçları sunmanın, kişinin kelimeyi kendi başına hatırlamasına yardımcı olabileceği belirtiliyor. Bu yöntemle bir sonraki seferde kelimenin daha hızlı hatırlanması sağlanabiliyor.
“HAFIZAYI CANLI TUTMAK VE ZİHİNSEL AKTİVİTELERLE BEYNİMİZİ ZORLAMAK ÖNEMLİDİR”
Nörobilim uzmanları ise dilimin ucunda fenomenini şöyle açıklıyor: "Beynimiz adeta dev bir kütüphane gibi çalışır. Bilgiyi kategorize eder ve ihtiyacımıza göre sunar. Ancak bazen beynimizde bu bilgilere erişimde bir trafik sıkışıklığı olur. Özellikle yaş ilerledikçe bu tür anlar daha sık yaşanır. Bu durumu engellemek için hafızayı canlı tutmak ve zihinsel aktivitelerle beynimizi zorlamak önemlidir. Yapbozlar çözmek, dil öğrenmek veya yeni beceriler geliştirmek gibi faaliyetler, bu tıkanmaları azaltmaya yardımcı olabilir."
Dilimizin ucunda tıkanan kelimeler beynimizin içindeki karışıklıklardan kaynaklanır. Ancak doğru yöntemlerle ve zihinsel egzersizlerle bu sıkışıklığı aşmak mümkün hale geliyor.
