Bugün, 12 Mart 2025 Çarşamba
Bursa ile ilgili bilgi, belge, fotoğraf ve her türlü dokümanı bünyesinde barındıran Dijital Kent Arşivini aralık ayında halka açan Bursa Büyükşehir Belediyesi, şimdi de Osmanlı tarihine ışık tutacak Kadı Sicillerini de dijital hale getirerek, Kent Arşivine aktarıyor. Bu sayede, kadıların devlet merkeziyle yaptıkları resmî yazışmalardan ferman ve hükümlere, halkın şikâyet ve dileklerinden mahkeme kararlarına kadar pek çok veriyle Osmanlı tarihini her yönüyle incelemek mümkün olacak.
BURSA (İGFA) - Bursa’da 8500 yıllık arkeolojik dönemden 2300 yıllık Bitinya surlarına, 700 yıllık Osmanlı eserlerinden Cumhuriyet Dönemi sivil mimarlık örneği yapıların restorasyonuna kadar her alanda önemli yatırımları hayata geçiren Büyükşehir Belediyesi, kentin tarihi hafızasını geleceğe aktaracak önemli bir çalışmaya daha imza attı. Aralık ayında Bursa ile ilgili bilgi, belge, fotoğraf ve her türlü dokümanı bünyesinde barındıran Dijital Kent Arşivini halka açan Büyükşehir Belediyesi, şimdi de Osmanlı tarihine ışık tutacak kadı sicillerini Dijital Kent Arşivine aktarmaya başladı. Kütüphaneler Şube Müdürlüğü tarafından 1998 yılında Ankara’daki Millî Kütüphane’den mikrofilm formunda alınan ve 2010 yılında dijital hâle getirilerek Şehir Kütüphanesi Bursa Belgeliği Koleksiyonuna kazandırılan “Bursa Kadı Sicilleri” artık herkes tarafından ulaşılabilir hale gelecek.
En önemli hukukî belgeler
Bursa Kadı Sicilleri’nin dijital arşive aktarılma süreciyle ilgili tanıtım toplantısı Tayyare Kültür Merkezi’nde yapıldı. Proje koordinatörleri Prof. Dr. Salih Pay ve Doç. Dr. Abdullah Çakmak’ın katıldığı toplantıda konuşan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, Kadı sicillerinin, Osmanlı Devleti’nin en önemli hukukî belgeleri olarak kabul edildiğini hatırlattı. En eskisi 1455 yılına ait olan, Bursa ve kazaları ile Söğüt’e ait büyük bir belge potansiyeline sahip Bursa Kadı Sicilleri’nin, Osmanlı arşivleri içinde önemli bir yeri olduğunu vurgulayan Başkan Aktaş, “Ancak farklı mahkeme kâtiplerinin el yazıları ile rika, nesih, divani ve siyakat gibi farklı yazı çeşitleriyle yazılmış bu sicillerin okunmasındaki güçlüklerin yanı sıra dizinleri de olmadığı için içeriklerinde aranan bilgiye kolayca ulaşılamamaktadır. Bu bağlamda Kütüphaneler Şube Müdürlüğü ve Prof. Dr. Salih Pay koordinasyonunda bir araya gelen araştırmacılardan oluşan ekibimiz tarafından Kadı Sicillerinin özetlerinin çıkarılarak indekslemelerinin yapıldığı bir proje hayata geçirilmiş oldu. Bursa belgeliği koleksiyonunda 1.059 adet Bursa Kadı Siciline ait 268.322 sayfa bulunuyor” dedi.
Eşsiz bir kaynak
Proje kapsamında Haziran 2024 sonuna kadar 15’inci yüzyıldan 20’nci yüzyıla kadar olan 147 defterden 26.262 sayfanın okunarak özetleneceğini ifade eden Başkan Aktaş, “31 Ocak 2024 tarihi itibariyle 15., 18. ve 19’üncü yüzyıllara ait 33 defterden 6.624 sayfa okundu. Sicillerin kopyası ile birlikte araştırma ekibi tarafından oluşturulan özetleri Dijital Kent Arşivi’ne peyderpey eklenerek Osmanlı tarihi araştırmacılarının faydasına sunulmaya başlandı. Bugün itibariyle arşiv programına en eski defter olan 15’inci yüzyıldan iki deftere ait hükümler ile 18’inci yüzyıla ait 5 defterde bulunan toplam 9.858 hüküm özetleri aktarıldı. Projenin devamında bütün defterlerin okunmasıyla birlikte Osmanlı tarihine ışık tutacak büyük bir adım atılmış olacak. Artık Bursa’mız dijital dünyaya açık hâle geldi. Akademisyenler, araştırmacılar ve ilgililer için eşsiz bir kaynak sunuyoruz. Bu sayede; nice çalışmanın, araştırmanın, tezin, kitabın, projenin oluşumunda bizim de katkımız olacak. Bu açıdan da ayrıca mutlu ve gururluyuz. Bu büyük hazineye kentarsivi.bursa.bel.tr adresinden ulaşmak mümkün olacak. Projeye emek veren ve bir hazineyi ortaya çıkartan değerli ekip üyelerine ve çalışma arkadaşlarımıza teşekkür ediyor, Bursa Kadı Sicilleri’nin Dijital Bursa Kent Arşivi’ne kazandırılması projesinin şehrimize ve ülkemize hayırlı olmasını diliyorum” diye konuştu.
En eski sicil Bursa’ya ait
Proje Koordinatörü Prof.Dr. Salih Pay de İstanbul’dan sonra en fazla kadı sicilinin bulunduğu yerin Bursa olduğunu, ancak en eski tarihli 1455’e ait sicillerin ise Bursa’ya ait olmasının çok önemli olduğunu kaydetti. Bu tarihten daha eski kayıtların ise çeşitli nedenlerde günümüze ulaşamadığını kaydeden Pay, “O dönemde mahkemeye intikal eden her şeyi kadı sicillerinde bulabiliyoruz. Evlenme, boşanma, nafaka, alacak-verecek, bağış, hibe, hırsızlık, adli hadiseler, kölelerin azadı, insanlar arasındaki problemlerin çözümlenmesi, vakıflar, vekalet, zimmet ve benzeri pek çok konu sicillerde yer alıyor. Yani çok zengin bir muhtevaya sahipler” dedi.
Projede yer alan Prof.Dr. Osman Çetin de milli kültür bakımından son derece önemli bir projede yer almaktan büyük bir bahtiyarlık hissettiğini belirterek, “Sicillerin özetleri son derece önemlidir. Bursa tarihine çok şey kazandıracağına inanıyorum” dedi.
Bursa Kent Arşivi’ne aktarılan kadı sicilleri üzerinde nasıl çalışma yapılabileceği konusunda bir sunum yapan Doç. Dr. Abdullah Çakmak da “Biz bu çalışma ile Bursa tarihine dair çalışmaların artmasını arzuluyoruz” dedi.
