Son elli yıllık süreçte, toplumların hem tanım hem de uygulama açısından çok çeşitli arkadaşlık biçimlerine sahne olduğunu anlatan Sosyolog Dr. Berat Dağ, “Günümüzde ortaya çıkan aşırı bireyci yapı ve etkileşim biçimleri, toplumlar açısından ciddi bir risk halini almıştır. Nitekim bu yeni süreçte, arkadaşlık ilişkilerinin çıkarcılık mefhumu çerçevesinde şekillenmeye başlaması oldukça dikkat çekicidir.” dedi.
İSTANBUL (İGFA) - Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Bölümünden Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, günümüz arkadaşlık ilişkilerini değerlendirdi.
Bir yandan yoldaşlık geleneği sürüyor
Toplumların tarihî ve coğrafî farklılıklara göre, inşa ettiği arkadaşlık ilişkilerinde süreklileşen ve değişen nitelikleri olduğunu ifade eden Dr. Berat Dağ, “Bu bağlamda, toplumsal ilişkilerin giderek para, statü ve siyasî güç ekseninde temellenmeye başlamasının, arkadaşlık anlayışını etkilediği savunulabilir. Buna rağmen, günümüzde hâlâ Doğulu toplumlara özgü sınanmış dayanışmacı ilişkilere dayanan arkadaşlık örneklerine rastlamak mümkündür. Dolayısıyla, toplumların mevcut arkadaşlık ilişkilerinde bir yandan yoldaşlık geleneğini sürdürürken, diğer yandan da çıkar ilişkileri üzerinden şekillenen değişimleri deneyimledikleri ileri sürülebilir.” dedi.
Teknolojideki değişim arkadaşlık ilişkilerini farklılaştırdı
Dijitalleşme ve sosyal medyanın, arkadaşlık ilişkileriyle karşılıklı bir etkileşim içerisinde olduğunu anlatan Dr. Berat Dağ, şöyle devam etti:
“Bu çerçevede, arkadaşlık ilişkilerindeki dönüşüm, teknolojinin niteliğini belirleyen unsurlardan biri olarak değerlendirilebilir. Ancak teknolojideki değişim de eşzamanlı olarak arkadaşlık ilişkilerinin farklılaşmasında etkili bir süreçtir. Bu bağlamda, arkadaşlık ilişkileri bireycilik temelinde inşa edildiği sürece, teknoloji de bu inşa üzerinden şekillenecektir. Aynı şekilde, bireyciliğe odaklı bir teknolojiyle etkileşime giren bireylerin, kendi arkadaşlık ilişkilerini bu etkileşime göre düzenlemeleri de son derece olasıdır. Öte yandan, bu karşılıklı etkileşimi hem dijitalleşme ve sosyal medya hem de arkadaşlık ilişkileri açısından eşitlikçi, özgürlükçü ve dayanışmacı değerlerle temellendirmek de her zaman mümkündür."
Günümüzde arkadaşlık ilişkileri yüzeysel bir hâl aldı
Z kuşağının arkadaşlık kurma biçimleri ile X veya Baby Boomer kuşaklarının arkadaşlık anlayışları arasındaki fark olup olmadığına da değinen Dr. Berat Dağ, “Aslında kuşak kavramı oldukça muğlak anlamlar içermektedir. Zira bireylerin, toplulukların ve toplumların ekonomik, siyasî ve zihinsel farklılıklarına dayanarak net çizgilerle bir kuşak tanımı yapmak oldukça zordur. Bu nedenle, toplumların coğrafi ve tarihsel bağlamda ortaya koyduğu süreklilik ve değişimleri dikkate alarak, arkadaşlık ilişkilerinin benzer ve farklı yönlerini somutlaştırmak daha anlamlı bir yaklaşım olacaktır. Bu tür bir somutlaştırma sonucunda, geçmişteki ve günümüzdeki arkadaşlık ilişkilerinin birbirine eklemlenen karmaşık bir toplumsal yapı oluşturduğu görülebilir. Başka bir deyişle, günümüzde arkadaşlık ilişkilerinin giderek daha temelsiz ve yüzeysel bir hâl aldığı yönünde bir eğilim gözlemlenmektedir. Ancak buna rağmen, toplumlarda hâlâ derinlikli ve bütünlüklü arkadaşlık biçimlerinin varlığını sürdürdüğünü fark etmek de mümkündür.” diye konuştu.
Son elli yıllık süreçte bireyin dönüşümü nasıl oldu?
Arkadaşlık ilişkilerinin, her zaman ve mekânda hem uzun ömürlü hem de kısa süreli örnekler ortaya koyduğunu ifade eden Dr. Berat Dağ, “Özellikle son elli yıllık süreçte birey, toplum ve devletin kaygan, değişken, sanal ve parçalı bir düzlemde birbiriyle etkileşime girdiği açıkça görülmektedir. Bu noktada, iktisat, siyaset ve zihniyet kurumlarıyla bireysel duygu, düşünce ve eylem biçimlerinin, aşırı bir öznelleşme ve nesnelleşme bağlamında inşa edildiği belirtilmelidir. Zira, son dönemde dünyada sürekli değişen ve farklılaşan hazların peşine düşerek varlık kazanmaya çalışan, fakat içinde bulunduğu toplumu fark edemeyen bir kitle oluşmuştur. Herkesin yalnızca kendi çıkarlarını gözeterek birbirine dönüştüğü mekân ve zamanlarda, sahici ve dengeli yapılar ile etkileşimler üretmek son derece güç hâle gelmiştir.” ifadesinde bulundu.
Yalnızlığı bilinçli tercih edenler de var
Günümüzde, dünya ölçeğinde yalnızlığa itilen ya da kendisini çevresinden tecrit eden gençler olduğu gibi, yalnızlığı ya da çevresiyle birlikte yaşamayı bilinçli olarak tercih eden gençlerin de olduğunu dile getiren Dr. Berat Dağ, “Dolayısıyla, bu çeşitlilik içinde gençlerin derinlikli ve bütünlüklü toplumsal ilişkiler kurmasının önemi üzerinde durmak daha yerinde olacaktır. Zira bu önem doğrultusunda hareket edildiğinde ister yalnızlığı ister çevresiyle birlikte yaşamayı tercih etsin, gençlerin tutumu temel bir farklılık oluşturmayacaktır. Asıl belirleyici olan, gençlerin toplumsal bir varlık olmayı hedefleyerek yapacakları tercihlerdir. Bu yaklaşım, gelecekte birbirinden tamamen kopmuş bireylerden oluşan bir kalabalığın dünya çapında hâkimiyet kurmasını engelleyebilir.” şeklinde konuştu.
Son elli yılda çok çeşitli arkadaşlık biçimleri oldu
Son elli yıllık süreçte, toplumların hem tanım hem de uygulama açısından çok çeşitli arkadaşlık biçimlerine sahne olduğunu anlatan Dr. Berat Dağ, sözlerini şöyle tamamladı:
“Bu bağlamda, günümüzde dahi her yaş grubunda, cinsiyette, meslek alanında ve toplumsal sınıfta; emek ve güven temelinde değer kazanan sağlam arkadaşlık örneklerine rastlamak mümkündür. Öte yandan, aynı dönemde ortaya çıkan aşırı bireyci yapı ve etkileşim biçimleri, toplumlar açısından ciddi bir risk halini almıştır. Nitekim bu yeni süreçte, arkadaşlık ilişkilerinin çıkarcılık mefhumu çerçevesinde şekillenmeye başlaması oldukça dikkat çekicidir. Bu nedenle, her toplumun kendi özgün nitelikleri doğrultusunda bireyselliği koruyan bir toplumsallığın imkânlarını tartışması büyük önem taşımaktadır.”
