Bugün, 19 Nisan 2025 Cumartesi
Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü’nün de paydaşı olduğu Yelkovan Kuşlarının Korunması projesiyle tehlike altındaki türün beslenme, üreme, göç ve yaşam alanlarıyla ilgili detaylı bilgiye ulaşılması hedefleniyor. Özel bir metotla kuşların sırtına bağlanan vericiler sayesinde saatte 70 km hıza ulaşabilen yelkovan kuşlarının konumları 7/24 takip edilebilecek.
İSTANBUL (İGFA) - TÜBİTAK tarafından desteklenen ve Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü yürütücülüğünde Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Bilim Vakfı (CIESM), Türk Deniz Araştırmaları Vakfı ve İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi’nin desteğiyle hayata geçen "Yeni Nesil Genomik, Akustik ve GPS-GSM İzleme Yöntemleri kullanılarak Akdeniz Havzası'ndaki ve Karadeniz'deki Yelkovan Kuşlarının Korunması" projesiyle 30 yelkovan kuşuna İstanbul Boğazı'nda uydu vericileri takıldı.
Zorlu bir takip ve yakalama sürecinin ardından kuşların sırtına bağlanan vericiler, tüy değişimleriyle beraber düşene kadar yaklaşık 2 ay boyunca konum bilgisi iletecek. Böylelikle bu eşsiz ve tehlike altında olan türün göç yolları ve üreme kolonileri hakkında bilgiler edinilmesi mümkün olacak.
“TEHLİKE ALTINDALAR”
Projenin yürütücüsü Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Raşit Bilgin, Batı Akdeniz ve Karadeniz’de yoğunluk gösteren yelkovan kuşlarının çevik bir deniz kuşu türü olduğu bilgisini paylaşıyor.
Bilim insanı, deniz yüzeyine çok yakın süzülerek kilometrelerce uçabilen bu türün tehlike altında olduğunu ifade ederek, ”Çok çevik olan yelkovanlar Batı Akdeniz ve Ege Denizi ile Karadeniz arasındaki yolculuklarında İstanbul Boğazı’ndan geçiyor. Gökyüzünde üçgen formasyonda hızla ilerleyen bu kuşları zaman zaman siz de görebilirsiniz. Denize çok yakın, saatte 70 kilometre hızlara ulaşarak kilometrelerce uçabiliyorlar ve bir deniz kuşu olarak balık avlama konusunda da uzmanlar. Ancak bu tür tehlike altında ve onları korumak adına yaptığımız her proje çok büyük anlam ifade ediyor” diyor.
“ELDE EDİLEN VERİLERLE TÜRÜN KORUNMASINA KATKI SUNULACAK”
Proje kapsamında kuşlar vericilerle takip edilirken, ayrıca genetik haritaları çıkarılıyor ve akustik takipleri de yapılıyor. Verici takılan 30 kuşun 7/24 takip edildiğini ifade eden Prof. Dr. Bilgin şunları söylüyor:
“Projede TÜBİTAK tarafından desteklenen üç iş paketimiz var. Yurtdışındaki partnerlerimizin Batı Akdeniz ve Ege Denizi’nden sağladıkları örneklerle beraber İstanbul Boğazı’ndaki çalışmamızda yakaladığımız yelkovanlardan aldığımız genetik materyalleri de kullanarak bu farklı yelkovan popülasyonlarının genetik ilişkilerini ve birbirleriyle olan bağlantılarını ortaya çıkarıyoruz. İkinci olarak bu kuşları Türkiye kurduğumuz akustik ekipmanlarla takip ediyoruz. Burada amacımız üreme döneminde farklı bir ses çıkaran yelkovanların yuvalarını tespit etmek. Eğer üreme çağrılarını yakalarsak, bu bize üreme alanlarının da yakında olduğunu gösterecek. Türkiye’de henüz yelkovan yuvasına rastlamadık ve bunları bulmak için çalışıyoruz. Üçüncüsü ise İstanbul Boğazı’nda verici taktığımız 30 kuşu 7/24 GPS-GSM teknolojisinden faydalanarak takip ediyoruz. Bu veriler bize bu türün göç, beslenme ve diğer davranışları hakkında detaylı bilgi verecek. Veri toplama sürecinin ardından yapacağımız analizlerle bu kuşlar hakkında çok değerli bilgilere ulaşacağımızı düşünüyorum ve bu bilgilerle de türün korunmasına katkıda bulunabileceğimizi umuyorum.”
“UÇARKEN VERİCİ TAKILMASI AVRUPA’DA BİR İLK”
Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Raşit Bilgin ile Dr. Dilek Şahin’in aralarında yer aldığı geniş araştırma ekibi yakalanması çok güç olan yelkovan kuşlarına verici takmak için özel bir metot kullandı. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı’ndan (TÜDAV) Dr. Asaf Ertan’ın geliştirdiği iki duba arasına ağ açılarak deniz üzerinde yelkovan kuşlarının yakalandığı metodun tercih edildiği yöntemle 30 yelkovan kuşu, kuşlara herhangi bir zarar vermeden yakalanabildi.
Bunun bölgede yapılan ilk araştırmalardan olduğunu belirten Prof. Dr. Bilgin, “Yelkovan kuşlarıyla yapılacak araştırmalarda önemli bir zorluk var. Bu kuşlar çok hızlı ve çevik olduğu için zarar vermeden yakalanmaları çok zor. Projemizdeki paydaşlarımızla birlikte İstanbul Boğazı’nda yaptığımız birçok denemede başarısız olduk. Ardından Dr. Asaf Ertan’ın 28 yıl önce geliştirdiği yöntemle bunu başardık. 30 kuşu uçarken yakalayarak akabinde verici takmak Avrupa’da bir ilk. Bu sayede çok daha fazla veri elde edebileceğiz” diye konuştu.
